اکوستیک داخلی

طرح اکوستیک داخلی یک فضا در واقع طراحی معماری داخلی با توجه به ملاحظات اکوستیکی است. از این رو طرح اکوستیک داخلی در فضاهایی که اهمیت شنیداری ویژه‌ای دارند (مانند انواع سالن‌های تأتر، موسیقی، سخنرانی و یا استودیوهای ضبط صدا و تصویر)، محور اصلی طراحی معماری، سازه، تأسیسات و... است. هدف از این طراحی رساندن کمیت و کیفیت قابل قبول صدا به شنونده است.

هر صدایی که در هر فضایی به گوش ما می‌رسد و از لحاظ ادراکی یک صداست، از نظر فیزیکی دو بخش دارد: صدای مستقیم (که در کوتاه‌ترین فاصله از منبع به شنونده می‌رسد) و صدای واخنشی (مجموعه انعکاس‌های صدا از کالبد فضا) که به صورت دنباله‌ای پیوسته به صدای مستقیم شنیده می‌شود.

کمیت و کیفیت صدایی که در یک فضا به گوش می‌رسد به چگونه شنیدن صدای مستقیم و صدای واخنشی (انعکاسی) وابسته است. از این رو طرح اکوستیک داخلی بر مبنای رساندن انرژی صدای مستقیم به شنونده و نحوه شکل‌گیری صدای واخنشی در فضا انجام می‌پذیرد.

در طرح اکوستیک داخلی دو عامل مهم اثرگذارند: هندسه فضا (شکل، ابعاد و حجم) و مصالح پوشش داخلی (نازک‌کاری). این دو عامل علاوه بر اینکه بر فاصله منبع صدا و شنونده برای رساندن صدای مستقیم اثر دارند، بر شکل‌گیری دنباله صدا نیز تأثیر دارند. به این صورت که بخش کوچکی از صدای منبع به صورت مستقیم به شنونده می‌رسد و مابقی انرژی منبع صدا به جهات دیگر منتشر می‌شود. شکل فضا و همچنین نوع مصالح پوشش داخلی جهت و میزان انرژی منعکس‌شده از جداره‌ها را (بر اساس ضریب جذب مصالح جداره) مشخص می‌کنند. تعداد زیاد انعکاس‌هایی که از جهات مختلف، با شدت‌های مختلف و در زمان‌های مختلف به گوش شنونده می‌رسند، در واقع همان دنباله صدای مستقیم هستند که کالبد فضا به آنها شکل داده است. به این ترتیب هندسه و مصالح داخلی فضا به کمیت و کیفیت صدایی که در آن شنیده می‌شود شکل می‌دهند.

صدای مستقیم و واخنشی در فضا و نمودار آن. تصاویر از کتاب: Architectural Acoustics. M. David Egan

دانش اکوستیک معماری که دانشی بر مبنای فیزیک است، این کمیت و کیفیت صدا را با پارامترهای گوناگونی تعریف می‌کند که مهمترینِ آنها در طرح اکوستیک داخلی نمودار زمان واخنش است. نمودار زمان واخنش یک فضا نشان‌دهنده مدت زمانی است که بسامدهای مختلف یک صدا در این فضا خاموش می‌شوند، یا به بیان دیگر نشان‌دهنده طول عمر دنباله پیوسته به صدای مستقیم است.

طراحی اکوستیک داخلی یک فضا امری پیچیده است که آنچه گفته شد چکیده‌ای از اصلی‌ترین دغدغه‌های آن است. اما در این طراحی عوامل و پدیده‌های صوتی گوناگونی (مانند پخشایی، پژواک، آمودها و...) در تقابل میان صدا و کالبد مدنظر قرار می‌گیرند تا ادراک شنیداری در فضا حداکثر کیفیت قابل قبول برای صدایی خاص (گفتار، موسیقی یا...) را داشته باشد.